Bepaalde zorginstellingen gaan uit van een anderen benaderingswijze dan het gebruikelijke. Zo ook DeSeizoenen, klant van PIDZ Roermond en gelegen in het Limburgse Roggel, waar wordt uitgegaan van de antroposofische gedachte. Hier vormen de cliënten en hun begeleiders één gemeenschap.
Anita Manders en Ruud Gubbels ontvangen het bezoek op hun kantoor in Roggel aan de Koppelstraat, waar een van de locaties van DeSeizoenen huist: Elivagar. De zorginstelling kent zes locaties verspreid over vooral het oostelijke deel van het land. Op het terrein in Limburg liggen vier woonhuizen, waar per woonhuis zes (jong)volwassenen verblijven met een (licht)verstandelijke beperking.
In andere kerkdorpen in de gemeente Leudal wonen ook nog cliënten in appartementen en woonhuizen. In totaal gaat het om 35 cliënten voor deze locatie Elivagar, een term afkomstig uit de Noorse mythologie, met de vertaling: ‘ijsgolven’. Maar de benadering is allesbehalve ijskoud.
“We willen verbinden, de dialoog aangaan en ontmoeten. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat het verzuim bijna nihil is onder cliënten met meer structuur.”
Anita Manders, locatiemanager DeSeizoenen
Bij deze locatie gaan de begeleiders uit van de antroposofische gedachte. Niet het ziektebeeld staat centraal, maar het talent van de cliënt. ,,Waar ligt de kracht van iemand en wat kan die persoon betekenen?”, legt locatiemanager Manders uit. ,,Gemeenschapszin is hier ook heel erg belangrijk. Het is vaak een wisselwerking tussen cliënt en begeleider die iets van elkaar kunnen leren. De cliënten houden de begeleiders ook vaak een spiegel voor.”
Bij DeSeizoenen, afgeleid van de vier jaargetijden, gelden geen strikte protocollen die altijd moeten worden nageleefd. Als de situatie erom vraagt, kan de begeleider even buiten het gebaande pad lopen, omdat hij aanvoelt dat de cliënt op dat moment iets anders nodig heeft dan op papier staat. ,,Wij vinden het hier belangrijk om met elkaar de dialoog aan te gaan, om te kijken wat de cliënt nodig heeft of wat hij juist mist. Dan mag van het protocol worden afgeweken”, verduidelijkt Manders.
Vier elementen
De vier elementen vuur, water, aarde en lucht spelen ook een grote rol bij DeSeizoenen, net als de natuur een belangrijke bron van inspiratie vormt. Coördinerend begeleider Gubbels werkt sinds maart dit jaar bij deze zorginstelling. Deze manier van benaderen, bevalt hem uitstekend. ,,Je voelt jezelf als begeleider ook echt onderdeel van deze woon-werkgemeenschap. Ik ervaar veel minder druk en stress dan bij mijn vorige werk, heb meer tijd en energie voor de bewoners. Dit is een plek waar de mensen veel van elkaar kunnen leren.”
En dat stukje natuur dan? Hij geeft een voorbeeld. ,,Hier constateren de cliënten niet alleen dat de blaadjes van de bomen vallen in de herfst, ze weten ook dat dit hun gedrag verandert en dat ze onstuimiger kunnen zijn in die periode”, schetst Gubbels. ,,Het is hier genieten, signaleren en waarderen van de natuur.”
“Hier willen we grenzen verleggen. Als iets in eerste instantie niet mogelijk is, dan kijken we naar hoe het wél kan.”
Ruud Gubbels, DeSeizoenen
Maar de vier elementen maken ook op een andere manier deel uit van het begeleidingstraject. Eens in het jaar komen cliënten, ouders en begeleiders samen voor een beeldvormend teamoverleg. Dat gaat als volgt in zijn werk: ,,Een cliënt vertoont wat meer agressie dan normaal. Wij gaan dan bij elkaar zitten en bespreken aan de hand van de elementen hoe wij deze persoon zien. We maken daar als het ware een schilderij van en komen dan tot een bepaalde conclusie”, legt Gubbels uit.
,,Het kan dan voorkomen dat we iemand alleen op een berg zien zitten met veel regen, maar daarachter schijnt de zon. We komen er als begeleiding achter waarin we wat tekort zijn geschoten, om het zo maar even uit te drukken, waardoor we de cliënt beperken in zijn ontwikkeling. We focussen dan niet meer op het agressievere gedrag – de regen – maar richten ons op wat hij nodig heeft: meer zon.”
Locatiemanager Manders vult aan: ,,Eigenlijk laten we het medische dossier voor een keer los. De nadruk zal op de persoon liggen. We kijken wat wij voor de cliënt kunnen betekenen en wat hij voor ons.”
Glazen bol
De zomer, bijvoorbeeld, wordt ingeluid met het Sint-Jansfeest en de herfst met Sint Michael en de Draak, waarbij wordt stilgestaan dat het jaargetijde verandert en dat dus ook van invloed kan zijn op het gedrag van de cliënten. Is deze stijl van zorg verlenen niet heel erg spiritueel? ,,Wel een beetje, maar het voert niet de boventoon”, antwoordt Manders. Met een knipoog: ,,We maken geen gebruik van een glazen bol.”
Aanvankelijk had Gubbels niet veel met de antroposofische benadering, maar nu hij bij DeSeizoenen werkt, zit hij op zijn plek. ,,De beleving is er. Je krijgt echt binding met de gemeenschap en voelt dat je hier onderdeel van mag uitmaken.”
De begeleiders helpen de cliënten op hun eigen manier op weg. Zo is een cliënt ooit naar Londen gegaan, omdat hij op dat moment zijn familie daar heel graag wilde bezoeken. ,,Hier willen we grenzen verleggen. Als iets in eerste instantie niet mogelijk is, dan kijken we naar hoe het wél kan”, vertelt Gubbels met een lach.
“Uiteindelijk willen we de cliënten allemaal een mooie dag bezorgen.”
Ruud Gubbels, DeSeizoenen
Een man uit Sri Lanka krijgt drie keer per week eten uit zijn geboorteland. ,,Hij woont dan wel hier, maar de roots zullen altijd blijven. Dus dan kijk je wat de cliënt op dat moment nodig heeft”, verklaart Manders.
Diezelfde Sri Lankaan miste ook een gevoel van warmte. Daar wordt op ingesprongen door hem een pak van warme bijenwas aan te bieden. ,,Daar fleurt hij meteen van op”, aldus de locatiemanager. ,,Zo maken we meer gebruik van natuurlijke producten, zoals koperzalf of kristallen om maar iets te noemen.”
Bekijk hieronder een video over werken bij DeSeizoenen in Roggel:
De Koppeling
Aan de overkant van het hoofdgebouw werken de cliënten in De Koppeling – een van de werklocaties –, een winkel waar je als gast een kopje koffie en gebak kunt krijgen en waar zelfgemaakte natuurlijke producten liggen, zoals kussens gemaakt van T-shirts, schalen, houtwerk of vilten harten. De werkplaats is open. De cliënten zijn druk in de weer. Ze groeten Manders en Gubbels en maken een praatje.
Hier zijn de cliënten van half negen tot vier uur aan het werk. Dat is ook een belangrijk onderdeel van de manier van begeleiden. Manders: ,,We willen verbinden, de dialoog aangaan en ontmoeten. Uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat het verzuim bijna nihil is onder cliënten met meer structuur.”
De cliënten van DeSeizoenen hebben het zichtbaar naar hun zin. Bij vertrek uit de winkel stelt Gubbels: ,,Uiteindelijk willen we hen allemaal een mooie dag bezorgen. Het zit hem dan in de kleine dingen en dat maakt het werken hier zo ontzettend leuk.”
