Schijnzelfstandigheid: wat is het en hoe voorkom je het?

Wat is schijnzelfstandigheid? 

Schijnzelfstandigheid, ook wel bekend als verkapt dienstverband of (fictieve) dienstbetrekking, is een term die gekoppeld is aan de wet DBA. Eenvoudig gezegd, is schijnzelfstandigheid de situatie waarin je op papier als zelfstandige te werk gaat bij een opdrachtgever, maar je arbeidsrelatie met de opdrachtgever in de praktijk wijst op een loondienstverband.  

De Belastingdienst controleert op schijnzelfstandigheid. Hierbij gaat het altijd om een beoordeling van de feitelijke situatie op de werkvloer. Wijkt je gedrag op de werkvloer af van wat er in je Overeenkomst van Opdracht staat? Dan wordt er dus gekeken naar hoe jij je op de werkvloer presenteert.   

Gevolgen van schijnzelfstandigheid 

De overheid ziet schijnzelfstandigheid als een ongewenste situatie, omdat dit voor zowel de opdrachtgever als zzp’er oneerlijke voordelen oplevert ten opzichte van een loondienstverband. Zo hoeft de opdrachtgever geen  Daarnaast wordt de schijnzelfstandige niet beschermd door het arbeidsrecht – denk aan het doorbetalen bij ziekteverzuim of vakanties en regels rond ontslag. 

Wanneer de Belastingdienst jouw arbeidsrelatie met jouw opdrachtgever heeft gecontroleerd en heeft bepaald dat er sprake is van schijnzelfstandigheid, dan wordt je arbeidsrelatie omgezet in een loondienstverband. Dit betekent onder andere dat zowel jij als je opdrachtgever sociale premies en pensioen moeten afstaan. En jouw omzet wordt omgezet naar loon uit arbeid. In geval van kwaadwillendheid bij de opdrachtgever, kan deze ook nog een boete krijgen. Vooralsnog geldt dit niet voor jou als zzp’er.  

Hoe voorkomen je schijnzelfstandigheid? 

We hebben al eerder geschreven over de wet DBA en hoe je kunt voldoen aan de eisen van deze wet. Twee belangrijke tips die we je mee willen geven: 

1. Voorkom een gezagsverhouding tussen jou en je opdrachtgever. 

Een simpele vuistegel: je opdrachtgever bepaalt wát je doet, jij bepaalt hoé je het doet. Daarmee voorkom je dat je opdrachtgever een sturende rol inneemt, wat de basis is voor een gezagsverhouding. 

1. Presenteer je als zzp’er. 

Je bent een zelfstandige met je eigen bedrijf. Dat moet je ook op de werkvloer laten zien. Draag bijvoorbeeld je eigen kleding met logo, bepaal je eigen uurtarief en regel zelf vervanging als je de opdracht toch niet kunt uitvoeren. 

Meer over het voorkomen van schijnzelfstandigheid lees je in ons kennisbankartikel De wet DBA in een notendop uitgelegd. 

Loop je als zzp’er via PIDZ risico op schijnzelfstandigheid? 

Die vraag wordt regelmatig aan ons gesteld. Als zzp’er in de zorg ben je nooit risicoloos. Risico lopen is tenslotte onderdeel van het zelfstandig ondernemerschap. Wel kun je er bij PIDZ vanuit gaan dat we alles in het werk stellen om schijnzelfstandigheid te voorkomen. Zo worden ontwikkelingen op het gebied van wetgeving continu bijgehouden door onze juridische afdeling. En waar nodig passen we de Overeenkomst van Opdracht in ons systeem aan. En we doen er alles aan om zorginstellingen en zzp’ers in de zorg te informeren over dit onderwerp.  

Maar zoals in dit artikel uitgelegd: uiteindelijk zorgen jij en je opdrachtgever er zélf op de werkvloer voor dat er geen schijnzelfstandigheid is in jullie arbeidsrelatie.