IC-verpleegkundigen strijden met Nurse Minded voor betere arbeidsomstandig-heden
De situatie in de zorg is schrijnend, zeggen IC-verpleegkundigen Diana van der Helm en Bastiaan Velzel. Zij behoren tot de groep zorgprofessionals die in november 2021 namens Nurse Minded een manifest heeft opgesteld om de werkomstandigheden te verbeteren.
De feiten en cijfers zijn natuurlijk al langer bekend: de werkdruk in de zorg is enorm, het verzuim is hoog en het aantal vacatures (326 voltijdsvacatures begin januari) rijst de pan uit. In november 2021 staken IC-verpleegkundigen van de zeven Universitair Medische Centra in Nederland de koppen bij elkaar. Zij stelden een manifest op met drie kernpunten: waardering, zeggenschap en resultaten.
De zorgprofessionals willen een salaris en eventueel bijbehorende onregelmatigheidstoeslag die passen bij het opleidingsniveau en hun verantwoordelijkheid. Zij eisen verbeterde secundaire arbeidsvoorwaarden, zodat zij hun werk prettig en goed kunnen doen, met een goede werk-privébalans.
Ook willen de (IC-)verpleegkundigen meer zeggenschap in de besluitvorming, want het bestuur kan wel beslissingen nemen, maar is het personeel daar blij mee? Diana en Bastiaan stellen dat dit momenteel niet altijd is.
"Als er roostervragen komen op een vrije dag dan reageer ik daar niet meer op. Je moet je wel kunnen opladen voor de volgende werkdag."
Eigenlijk geldt Nurse Minded als controleorgaan. “Wij controleren dat daadwerkelijk actie wordt ondernomen door de politiek en organisaties en ondersteunen zo nodig bij uitvoeringsproblemen of obstakels”, staat in het manifest beschreven.
Diana en Bastiaan werken inmiddels al twintig jaar of meer op de intensive care en weten dus precies hoe het er daar aan toegaat. In een anderhalf durend interview lichten zij het manifest toe, beschrijven in hun ogen de huidige staat van de zorg en vertellen of zij al daadwerkelijk verbetering zien op de werkvloer.
Diana zit op haar vrije dag met een verkoudheid thuis, Bastiaan komt net uit een nachtdienst en heeft drie uurtjes geslapen. ,,Toen ik eind jaren 80 in de zorg ging werken, was het nog normaal dat je met een verkoudheid thuisbleef, maar dat is tegenwoordig niet meer zo. Door het nemen van de juiste voorzorgsmaatregelen, zoals het dragen van een mondkapje, kan je gewoon naar het werk”, legt Diana uit. ,,We blijven zorgprofessionals hè, zorgen liever goed voor een ander dan voor onszelf.”
Last van werkdruk in coronatijd
Diana en Bastiaan onderschrijven de problemen die de zorg telt. Zeker in coronatijd hebben zij de werkdruk aanzienlijk zien toenemen. Diana heeft daar nu, erkent ze, nog last van. “Ik ga nu een coachingtraject volgen, Lift Your Talent, waar ik heel blij mee ben. Ze gaan mij helpen en coachen hoe ik weer ontspannen op mijn werk kan zijn, want ik heb er mentaal soms best wel last van. Om te kunnen ontspannen fiets ik veel, bijna tweehonderd kilometer per week, en ik tennis ook. Het is belangrijk om goed afstand te kunnen nemen van je werk.”
Ze merkt dat ze steeds meer gebruik wil maken van het recht op onbereikbaarheid, dat sinds een aantal jaar is opgenomen in de cao. “Als er roostervragen komen op een vrije dag dan reageer ik daar niet meer op. Je moet je wel kunnen opladen voor de volgende werkdag.”
Bastiaan haakt hierop in: “Je moet jezelf in acht nemen. Jij kunt de dienst wel oplossen, maar als je vervolgens weer vijf dagen achter elkaar aan de bak moet, dan denk je op een gegeven moment: dat ga ik niet meer doen”, zegt hij. ,,En zorgprofessionals die parttime werken kunnen wel voltijds aan de slag gaan, maar zij kiezen hier bewust voor.”
Extra opleidingsplaatsen verhoogt werkdruk
En, zoals wordt geopperd, het aantal opleidingsplaatsen verhogen naar achthonderd IC-verpleegkundigen per jaar? “Een fijne gedachte”, begint Bastiaan. “Dat verhoogt voor ons wel weer de werkdruk.” Diana vult hem aan: “Je wil ze klaarstomen voor het vak en dat wil je goed doen. Voor ons kan een situatie meevallen, maar voor leerlingen is het misschien heftig.”
Bastiaan merkt dat het werken op een intensive care er niet gemakkelijker op is geworden. “De achterstallige operaties en geplande zorg moeten nog worden ingehaald. Daar zijn we eigenlijk nog amper aan toe gekomen. Als je terugkijkt op de afgelopen drie jaar dan is het echt een bizarre tijd geweest. Uniek eigenlijk”, vertelt hij met enige verbazing. “Ik loop al een tijdje mee en kan mij heel goed voorstellen dat de jongere generatie zorgprofessionals hier een tik aan heeft overgehouden.”
“Sommige collega’s hebben een partner die niet in de zorg werkt en die begrijpen niet altijd hoe wij het zo druk kunnen hebben."
Hard werken vindt hij geen probleem, Diana evenmin, maar niemand houdt dat voor een langere, onbepaalde tijd vol. “Wat goed helpt, is dat je een fijn team om je heen hebt en dat dingen goed gefaciliteerd zijn. Als alles goed geregeld is, dan kan je ook veel meer hebben”, vertelt de 47-jarige IC-verpleegkundige.
Ook hij sport veel en gaat regelmatig hardlopen om zijn hoofd leeg te maken. Zijn vrouw werkt ook in de zorg, voorheen op de IC, waardoor hij thuis zijn verhaal kwijt kan. “Sommige collega’s hebben een partner die niet in de zorg werkt en die begrijpen niet altijd hoe wij het zo druk kunnen hebben.”
Gebrek aan faciliteiten
Om terug te komen op de faciliteiten: daar schort het in de ogen van Nurse Minded aan. Voor de buitenwacht gaat het misschien om heel simpele dingen, maar voor het personeel dat hier dagelijks tegenaan loopt, vormt het inmiddels een groot struikelblok.
Denk aan parkeergelegenheid rondom de ziekenhuizen, fatsoenlijke maaltijden tijdens de avonddienst, hulp bij het regelen van de kinderopvang of psychische hulp bij heftige situaties op het werk. Diana haakt in op het parkeren, een groot probleem bij het Erasmus MC, maar ook in Leiden bij het LUMC van Bastiaan.
“In coronatijd konden we gratis parkeren bij het Erasmus MC, maar dat kan tegenwoordig niet meer. Sommigen moeten een half uur lopen om bij het werk te komen. Als je de mensen wil ontmoedigen om met de auto te komen door ook nog eens de parkeerkosten te verhogen, kom dan met een goed alternatief”, stelt de 52-jarige IC-verpleegkundige. In haar ogen weet het ziekenhuisbestuur niet goed wat er speelt.
“Stel dat een ic zou staken, dan is een groot deel van de patiënten die daar liggen binnen een half uur dood."
Waarom kan zo’n ogenschijnlijk simpele uitdaging niet worden aangepakt? “Het is puur een geldkwestie. De meeste ziekenhuizen staan er financieel niet al te florissant voor”, antwoordt Bastiaan. “Als je met de fiets naar je werk komt, is dat hartstikke mooi. Maar als je na een avonddienst om elf uur nog naar huis moet fietsen door het donker lijkt het mij toch prettig dat je weet dat je veilig thuis kunt komen. En dat zullen partners en ouders ook graag willen.”
Hij schetst een voorbeeld hoe besluitvorming beter kan worden afgesteld op de werkvloer. “Mijn broer is hovenier en heeft één iemand in loondienst. Als zij samen een straatje moeten leggen en dat goed willen doen, dan zijn ze daar een hele dag mee bezig. Als mijn broer ineens zegt dat het in een halve dag moet omdat ergens anders nog een klus wacht, dan weet hij dat dat simpelweg niet kan. Zo zouden ziekenhuisbesturen ook moeten denken. Kom eens op de werkvloer kijken, dan weet je precies waar wij als zorgprofessionals tegenaan lopen.”
Meekijken op de werkvloer
Ook Diana en Bastiaan beseffen dat een ziekenhuisbestuurder veel meer beslissingen moet nemen dan enkel besluiten over hun afdeling, de intensive care. Maar wat zij zeer op prijs zouden stellen, is dat eens wordt gevraagd waar zij nu écht behoefte aan hebben. “Door de zaken goed voor je personeel te regelen, keert het werkplezier terug bij de mensen en blijven ze langer inzetbaar. Bovendien is het goed voor het imago van het ziekenhuis”, legt Diana uit.
Hebben ze weleens aan staken gedacht? Oprichter Thomas Smits van Nurse Minded vertelt op de site van De Correspondent dat het werk neerleggen niet helpt. “Als je weigert te zorgen, heeft dat consequenties voor een kind of patiënt. Dat zet ons tegen de muur. Want stel dat een ic zou staken, dan is een groot deel van de patiënten die daar liggen binnen een half uur dood.”
Stapje voor stapje verbetering
Er is nog een lange weg te gaan, beseffen de twee IC-verpleegkundigen. “Wij zijn gewend om snel resultaat te zien. Als we de medicatie ophogen, zien we dat terug in de bloeddruk bijvoorbeeld. Maar met de organisaties waarmee wij om de tafel zitten, zoals het ministerie of de NFU (De Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra, red.) gaat het stapsgewijs”, zegt Bastiaan. “Als wij op de IC op die manier beslissingen zouden nemen, dan zouden we altijd bedden over hebben.”
Hierom schieten Diana en Bastiaan in de lach. Ze sluiten het interview positief, maar beiden weten dat er nog genoeg werk aan de winkel is. “Een begin is gemaakt, zoals het besef dat de registratielast fors omlaag moet. Al zal dit nog zeker wel een jaar of misschien wel twee jaar duren voordat het daadwerkelijk is ingeperkt. Maar het begint allemaal met het in gesprek gaan met elkaar”, stelt Bastiaan.
En Diana: ,,Je merkt wel dat diverse projecten zijn opgezet om de werkomstandigheden te verbeteren, maar we zijn er nog lang niet.” De (IC-)verpleegkundigen van Nurse Minded blijven strijdvaardig voor hun beroepsgroep en zitten voorlopig zeker niet stil.
