Structuur en observatie houvast bij palliatieve zorg

Werken in de palliatieve zorg is niet voor iedereen weggelegd, weet Helga Abrahams-Vismale die vijf jaar in deze zorgsector heeft gewerkt. ‘Soms laat je weleens een traan, maar dat is niet erg.’

Helga maakt aan haar keukentafel in Almere duidelijk dat veel mensen een verkeerd beeld hebben van palliatieve zorg. “Sommigen denken dat je alleen aan het bed zit om de terminale patiënt te verzorgen. Maar er zit veel meer achter.”

Een half decennium werkt Helga in deze zorgsector; eerst in loondienst daarna als flexwerker. Doordat het zwaar werk is en zij zich bij PIDZ inschrijft, stopt ze in de palliatieve zorg. “Om eerlijk te zijn: fulltime hield ik dit bijna niet vol. Drie dagen in de week was voor mij meer dan voldoende.”

Haar doel is altijd geweest: niet alleen de patiënt, ook de mantelzorgers en familie ontzorgen. En dat vond die laatste groep soms lastig, merkte ze. “Toch is het beter voor naasten om het zorgen los te laten, omdat ik zo gerichte zorg kon leveren. Hoe moeilijk ze dat ook vonden, ze begrepen dat wel.”

Gepassioneerd vertelt de 54-jarige geboren Surinaamse, inmiddels zelfstandige zorgprofessional in de ouderenzorg, over haar vak. Ze praat snel, maar op de werkvloer straalt ze rust uit. Helga gaat methodisch te werk volgens de kwaliteitscirkel van Deming, die uit vier stappen bestaat: Plan, Do, Check, Act.

Het vormt Helga’s houvast. “Observeren is ontzettend belangrijk, omdat je zo beter situaties kunt inschatten. Het zorgt ook voor structuur. Voor zowel de patiënt als de naasten is dat belangrijk. Ik gaf iedereen altijd de mogelijkheid om vragen te stellen, nadat ik mijzelf voorstelde. Dat ervoeren ze als zeer waardevol.”

Was het emotioneel niet ontzettend zwaar?

“Heel erg. Je krijgt niet alleen met de emoties van de patiënt, maar ook met die van de familie te maken. Sommigen ontkennen dat ze terminaal zijn en maken zich zorgen om hun dierbaren. Mijn rol is om iedereen gerust te stellen en bij te staan waar nodig.”

Kan elke zorgverlener werken in de palliatieve sector?

“Dat denk ik niet. Een-op-een begeleiding is erg intensief. Je moet snel kunnen schakelen. En soms is het gewoon enorm lastig als iemand sterft omdat je toch een band opbouwt. Empathie heb je zeker wel nodig in deze sector.”

Hoe ver ging die band?

“Een vertrouwensband is goed. Ik wil ‘warme’ zorg bieden. Dit kan niet, vind ik, als je te dichtbij komt. Dus die band ging bij mij niet verder dan dat.”

Huilde jij weleens?

“Zeker weten, maar tranen horen erbij en zijn menselijk. Drie jaar geleden stierf een vrouw van mijn leeftijd. Ze kreeg haar dochter die in Duitsland woonde maar niet te pakken om het slechte nieuws te vertellen (hersentumor, red.). Daardoor brak ik. Het gaf mij wel inspiratie om door te gaan. ‘U bent niet alleen’, zei ik tegen haar. ‘We gaan het samen doen.’ Dat vond ze fijn. Uiteindelijk kreeg ik haar dochter te pakken en na haar dood ben ik op de crematie geweest. Een hele eer.”

Wat was het meest bijzondere dat je hebt meegemaakt?

“Dat mijn neefje van twaalf leukemie kreeg. Ik kon hem niet verzorgen, omdat hij in het Ronald McDonald Huis was opgenomen. Emotioneel een zware tijd, helemaal voor mijn nicht. Toen zij te horen kreeg dat haar zoontje was opgegeven, brak ze. Dit had een enorme impact op haar en ze vroeg of ik contactpersoon wilde zijn van het ziekenhuis. Omdat hij was opgegeven moest ik akkoord geven om de beademing te stoppen, een moeilijke keuze. Maar we hebben waardig afscheid kunnen nemen.”

Wanneer een jong iemand sterft, maakt dat meer los?

“Bij een oudere denk ik altijd: die heeft een heel mooi leven gehad. Een jonger persoon kan nog zoveel dingen doen en zien van de wereld. Dat raakt mij.”

Hoe hield jij het allemaal vol?

“Na een werkdag ging ik meestal sporten; hardlopen, wandelen of fietsen. Even mijn hoofd leegmaken en de accu opladen voor de volgende dag. Vaak vroegen ze ook vanuit het werk hoe het met mij ging. Als ik een zware dag had, kon ik – ook als flexwerker – terugvallen op collega’s.”

Toch sluit Helga een combinatie met palliatieve zorg niet helemaal uit. Wanneer de mogelijkheid bij PIDZ zich voordoet, dan stelt zij zich graag beschikbaar. “Ik haal er veel voldoening uit wanneer ik de mensen de kwaliteit van zorg kan bieden die ze verdienen. Ook al is het soms heel zwaar.”

23 augustus 2018